In deze column kijken we naar het belangrijkste stukje materiaal dat er bestaat. Het enige wat er tussen jou en een pijnlijke dood staat op elk klimavontuur. Ik bedoel niet je klimtouw, niet je partner, je eigen vaardigheden of je helm (oké, er zijn heel veel dingen die je nodig hebt om niet dood te gaan. Ik heb het over je zekerapparaat! Het kleine brokje metaal in je handen dat je de kracht geeft om een touw vast te houden op het moment dat je vallende partner er met 10 KN aan trekt. Ik ga je meenemen op een reis door de fascinerende geschiedenis van het zekerapparaat.

Voordat we op deze reis vertrekken, nog even de gebruikelijke disclaimer over veiligheid. Ik garandeer absoluut niet dat alle informatie in deze column enigszins accuraat is. Verder moet je zelf bedenken of het een fantastisch idee is om een van deze zekerapparaten te gebruiken. Als jij na het lezen van deze column besluit dat het verstandig is om een superdun modern touw in een achtje te stoppen en erachter komt dat het houden van vallen flink wat lagen huid van je vingers kost, is dat lekker je eigen probleem.

Body Belay

We weten niet precies wanneer mensen begonnen zijn met het beklimmen van bergen. Wat we wel weten is dat voor de uitvinding van dynamische nylon touwen en comfortabele klimgordels het houden van een kleine toprope val het hoogst haalbare was en elke voorklimval in het beste geval resulteerde in een gebroken rug en in het slechtste geval in een gebroken touw en een dode klimmer. Het voorklimzekeren was meer een soort bezigheidstherapie voor de naklimmer en multipitchen was meer een afwisseling van soleren en topropen. In deze tijden bestond er maar 1 zekerapparaat: het lichaam.

Bij de zogenaamde body belay laat je het touw gewoon om je rug heen lopen. Mocht je klimmer vallen sla je het touw om je lichaam heen. Dit zorgt er dan misschien voor dat je klimmer niet doodgaat en bij een voorklimval garandeert het gekneusde organen bij de zekeraar. In dit filmpje van amerikaanse rotslegende John Long laat hij rond minuut 24 zien hoe dit werkt. Sowieso raad ik iedereen aan dit hele filmpje te kijken, de stijl is jaren 80 en de gebruikte technieken en materialen zijn hilarisch verouderd. (De swami belt was toen nog in de mode) Hoewel de body belay vergeleken met de zekerapparaten van vandaag supergevaarlijk lijkt heeft het nog steeds wel een plaats in het moderne alpineren. Op minder steil terrein is het best mogelijk om een val van je naklimmer te houden als je stevig in je stijgijzers staat. Op een verticale rotswand heeft deze zekermethode niet mijn voorkeur. Al zijn er op het internet wat forum-posts te vinden van een paar seniele Britten die claimen dat ze in de jaren 70 factor 2 vallen op met hun lichaam gehouden hebben. Mocht je dit ook willen leren raad ik aan ze een berichtje te sturen voordat deze kennis verloren gaat aan Alzheimer.

Australian Belay

We vervolgen onze reis door de geschiedenis. We maken een kleine tussenstop in Australië, het enige land waar klimmers naar beneden klimmen in plaats van omhoog en de plaatselijk fauna gevaarlijker is dan het klimmen zelf.

Tijdens mijn onderzoek kwam ik de Australian Belay tegen. Ik kon nergens vinden wanneer dit was uitgevonden of dat dit überhaupt gebruikt is geweest, maar ik vond het concept zo leuk dat ik het even moest delen. Het concept is zo simpel dat je volgens mij of heel dom of heel slim moet zijn om het te bedenken. Zoals je hier rechts bij deze lachende Australische debiele tieners ziet, bind je je simpelweg met 5 mensen aan het zekertouw vast en loop je naar achteren om je klimmer te zekeren. Geen zekerapparaat nodig. Wel een soort van landingsbaan voor je route waar je twintig meter op achteruit kan lopen. Lijkt me alleen nuttig in verlaten woestijn zoals Australie. Het voordeel is wel dat het absoluut idiot-proof is en daarbij lijkt het me een goede aanvulling voor de skillset van de gemiddelde asaccer 😉

HMS
We komen eindelijk aan bij een zekerapparaat die jullie waarschijnlijk bekend voorkomt. Eigenlijk is het geen zekerapparaat, maar een knoop. Staat bekend als de halve mastworp, de Munter hitch, de italian hitch, de crossing hitch of bij de asac als “die ene knoop die ik krijg als ik een hele mastworp probeer te leggen’’.

De uitvinding van deze knoop als zekermethode wordt door Amerikanen (en Wikipedia!) vaak vals toegewezen aan Werner Munter, maar is bedacht door de Italiaan Mario Bisaccia(bron).De volgende keer dat je als arrogante betweter wilt overkomen kan je naar deze knoop referenen als “Mezzo Barcialo” Het was de eerste zekermethode waarmee je gegarandeerd voorklimvallen kon houden en de opkomst is sterk gekoppeld aan de opkomst van de karabiner. Persoonlijk vind ik de halve mastworp de meest ondergewaardeerde zeker methode. Hij werkt altijd, je hebt er geen extra materiaal voor nodig en het is heel duidelijk te zien hoe hij werkt. Hij mag dan niet automatisch blokkeren, maar er is een grote kans dat als je valt en het touw niet vasthoudt, de knoop voldoende wrijving heeft dat je klimmer niet doodvalt (bron: Jeroen Boomsma). Een ander onbekend voordeel is dat de halve mastworp de enige zekermethode is die sterk genoeg is om factor 2 vallen te houden (bron) Bij alle andere zeker apparaten slipt het touw bij hoge krachten uiteindelijk door het apparaat heen. Zekerhandschoenen laten je er dan wel uitzien als een NKBVer, maar het maakt het houden van gevaarlijke vallen wel een stuk waarschijnlijker . Het nadeel van de halve mastworp is dat het voor krullen in je touw zorgt, een mogelijke oplossing hiervoor is de Super Munter.

Stichtplatte
Als je in de Alpen wel eens een touwgroep van bejaarde Italiaanse of Duitse klimmers bent tegengekomen, heb je dit zekerapparaat vast wel eens gezien.

De Stichtplatte is een klassiek voorbeeld van degelijk Duitse ingenieursschap: simpel doch elegant. Het bestaat uit een aluminium plaatje met een grote gleuf en een kleine gleuf (eigenlijk net als een vrouw) en een klein touwtje zodat je hem niet kwijtraakt (deze feature hebben vrouwen helaas niet). Het is nog steeds een van de lichtste zekerapparaten die er bestaan (bron) en dus uitermate geschikt voor fast&light alpiene avonturen. Mocht je nog een partner vinden die hierop wil klimmen. De Stichtplatte is voorloper van de moderne tuber. Het principe is hetzelfde, alleen het uitgeven van de touw is in nieuwere tubers veel makkelijker. Door de latere toevoeging van een derde gat werd mogelijk om je naklimmer te zekeren met een methode die automatisch blokkeert bij een val. Dit is de oorsprong van de term ‘zekeren over de plate(pleet?)’’, tegenwoordig bekend als de guide mode. De volgende keer dat een instructeur deze term gebruikt, vraag hem/haar eens waar die term vandaan komt. Eventueel hilarische reacties kunnen (anoniem) opgestuurd worden naar materiaal@asac.nl voor privégebruik

Ik merk dat ook deze column weer een eindeloos lulverhaal aan het worden is, en ik ben nog niet eens halverwege mijn lijstje met zekerapparaten. Wil je weten welk zekerapparaat het meest geschikt is om bierflesje te openen? Dit lees je in deel 2 van deze column, te verwachten wanneer ik er zin in heb. Feedback en reacties zijn welkom.
Groetjes

Miron de Matco

Disclaimer

Elk stukje is een mix tussen informatie, mijn mening en een (niet altijd even geslaagde) poging tot humor. Het is niet mijn bedoeling mensen te beledigen.

Verder ben ik geen instructeur. Ik ben een natuurkundige met meningen over materiaal. Ik heb enigzins het idee dat ik weet waar ik het over heb. Op ASAC-activiteiten (en daarbuiten) ben je altijd zelf verantwoordelijk voor je veiligheid. Luister altijd naar je instructeur. Die heeft er een diploma voor. Ik heb alleen een diploma in natuurkunde en een grote bek hebben.