Beste allemaal, wat leuk dat jullie er weer zijn. Ik hoop dat ik door het woord “allemaal”, in plaats van “lieve leden”, te gebruiken, de opening van deze column wat inclusiever kan maken. Als moderne vereniging willen we natuurlijk iedereen welkom heten in deze column. Enfin. We zijn aangebroken bij nummer 11. Als je binair zou tellen is dat nog niet zo heel ver, maar in het tientallige stelsel is het toch al een prestatie. Het lijkt erop dat ik aan het einde van het jaar meer columns heb geschreven dan er weekmails zijn verschenen in sommige bestuursjaren. Maarja, niet elk bestuurslid is werkloos en verdrinkt in zeeën van vrije tijd. Heb jij nog een baan voor me? Stuur even een mailjte naar materiaal@asac.nl. De winnende tip mag een item uitzoeken uit het hok 😉
Deze keer duiken we weer de natuurkunde hoek in. Hoezee! In de natuurkundehoek vinden we vaak zweterige jongens met pukkels, kerncentrales, abstracte onzin en af en toe een concept wat we ook in de klimwereld kunnen gebruiken. Helaas is niet elke klimmer helemaal bekend in dit hoekje. Sommige mensen studeren geen natuurkunde (mooiste studie van de wereld), of nog erger, kozen op de middelbare school voor met “Cultuur en Maatschappij”-pakket en zijn gaan studeren in de Sociale “Wetenschappen”. En dat is natuurlijk helemaal oké. Het zou voor mij heel contraproductief te zijn om de doelgroep van deze column te beledigen voordat we überhaupt begonnen zijn. Daarnaast zou het me doen overkomen als een arrogant zak. En dat ben ik uiteraard niet.
Een natuurkundig concept wat we als klimmer, zeker als we over materiaal praten, vaak tegenkomen is het concept ‘kracht’. Het moeilijke aan dit concept is dat het eigenlijk niet uit te leggen valt. Het is niet waar te nemen, we zien alleen de gevolgen van een kracht. Bijvoorbeeld als we weer eens van de muur af flikkeren en de ‘zwaartekracht’ ons naar beneden ’trekt’. We kunnen krachten niet zien, voelen, ruiken, horen of aanraken. Sommigen zouden zelfs zo ver gaan om te zeggen dat krachten niet bestaan. Goed punt. Gelukkig kunnen zijn wij als mensen heel goed in het lullen over dingen die niet bestaan. Soms schrijven we er zelfs twee testamenten vol mee. Wat we wel met een kracht kunnen doen, is het meten en kwantificeren van de effecten ervan. De kracht is dan de “grootheid” en de eenheid die we meten is de “kilonewton”. Het allereerste wat ik over de kilonewton wil vertellen, is dat de afkorting kN is. Newton is een eigennaam en die schrijven we met een hoofdletter. Kilo is een voorvoegsel en Newton is een eigennaam. Dus geen KN, Kn of kn, maar gewoon kN.
Het voorvoegsel kilo is Latijn voor duizend. Een kilonewton is dus duizend “Newtons”. En die Newton is weer gedefinieerd als de kracht die nodig is om een object van 1 kilogram een versnelling van 1 m/s^2 te geven. Een kilogram is voor de meeste mensen wel een begrip waar ze zich iets bij voor kunnen stellen. Een liter sojamelk weegt bijvoorbeeld ongeveer een kilogram. Versnelling is dan weer een lastig concept. Het is makkelijker om over kilonewtons na te denken in termen van gewicht. Een object met een gewicht van 102 kilogram voelt op de aarde een zwaartekracht van exact 1 kN (beetje afhankelijk van waar op de aarde, om de betweters voor te zijn). Dus als je iets of iemand vind die 102 kilogram weegt en dat aan je klimgordel hangt, weet je ongeveer hoe een kilonewton “voelt”. Als je bedenkt dat een karabiner bij kan breken bij een belasting van meer dan 22 kilonewton, een gewicht van 2243 kilogram, kan je alvast bedenken of je daar bang voor moet zijn…..
In discussies worden er vaak met kilonewtons gegooid als ballen in een potje trefbal. Het vliegt alle kanten op en als je er te lang bij stil blijft staan, krijg je er eentje tegen je kop. Om je een beetje wapenen voor dit soort discussies en een handvat te geven voor wanneer je je zorgen moet gaan maken of je materiaal breekt, presenteer ik met trots: De KiloNewtonLadder! (Voor uitleg, zie onder het plaatje)
Na ongeveer 500 uur in GIMP heb ik het volgende meesterwerk weten te presenteren. Links staat de breeksterkte van klimattributen in kN, allen in statische belasting. Rehts heb ik dat vertaald naar de gewichten van alledaagse voorwerpen. Elke los plaatje heeft een hyperlink erachter met een bron, voor als je verder wilt lezen. De FF staat voor Fall Factor, en daarmee bedoel ik de maximale kracht op de bovenste haak/plaatsing bij een val met die valfactor. Klik erop voor meer informatie. Ik hoop dat jullie hier wat van geleerd hebben en tot volgende keer!
Disclaimer
Elk stukje is een mix tussen informatie, mijn mening en een (niet altijd even geslaagde) poging tot humor. Het is niet mijn bedoeling mensen te beledigen.
Verder ben ik geen instructeur. Ik ben een natuurkundige met meningen over materiaal. Ik heb enigzins het idee dat ik weet waar ik het over heb. Op ASAC-activiteiten (en daarbuiten) ben je altijd zelf verantwoordelijk voor je veiligheid. Luister altijd naar je instructeur. Die heeft er een diploma voor. Ik heb alleen een diploma in natuurkunde en een grote bek hebben.