#12 De duurzame klimmer: Bestaat die wel?
Beste, lieve, leden. Deze keer ga ik mij wagen aan een van de meest controversiële, polariserende onderwerpen binnen de klimcultuur. Waarschijnlijk denk je nu aan het “gates naar binnen of naar buiten aan je gordel”-debat. Maar nee, het is erger dan dat (verder ben ik van mening dat mensen die hun gates naar binnen dragen waarschijnlijk net zo veel chromosomen als setjes hebben). Ik ga me wagen aan een politiek onderwerp: de klimmer en het klimaat (waarschijnlijk zit daar wel een woordgrap in verstopt, maar ik ben te lui om hem eruit te halen). Nu zou je denken dat het in door muntthee en bakfiets-geïnfecteerde stadje waar mensen bij elk stoplicht dat op groen staat onbewust links afslaan best een veilig onderwerp is. Maar ik ben de reactie niet vergeten die Emma kreeg toen ze het waagde om “stem PVDA” in de weekmail te schrijven. Ik heb er lang over getwijfeld, maar ik ben er klaar voor. Als ik in een column een zekerapparaat kan vergelijken met vrouwelijke genitalia, kan ik schrijven wat ik wil (of misschien lezen vrouwen mijn columns gewoon niet). Mocht je dit toch een een grof schandaal vinden, speciaal voor jou heb ik een email-alias aangemaakt: mironiseenklootzak@asac.nl
Alle doodsbedreigingen en verdere niet-opbouwende kritiek zijn daar van harte welkom! Enfin, daar gaan we dan:
HOHO, wacht eens even
Klimaatverandering is een gigantisch complex probleem, dat je niet zomaar in een column kunt proppen. Als je echt zelf een mening wilt vormen zou ik beginnen bij dit rapport van de IPCC. Daar schrijven allemaal mensen die er daadwerkelijk verstand van hebben allemaal nuttige dingen. Waar ik het voornamelijk over wil hebben is de filosofie achter het probleem en wat je nou specifiek als klimmer hieraan kan doen.
Filosofie
In de lijst van woorden die niet thuishoren in een materiaalcolumn, staat filosofie toch ergens in de top tien. Maar in deze context is het toch ontzettend belangrijk. Ik kan je heel veel feiten en getallen noemen over dit onderwerp, maar uiteindelijk gaat het erom hoe je daar als persoon mee omgaat. Want 1 feit lijkt me overduidelijk:
“De duurzame klimmer bestaat niet”
Klimmen heeft een grote negatieve impact op het klimaat en de natuur. Als jij zoveel mogelijk wilt doen als individu om onze moeder aarde te belasten, moet je niet klimmen. Punt uit. Maar als je deze column leest (of schrijft) ben je dit punt waarschijnlijk al voorbij. Wij hebben voor onszelf alle voordelen en nadelen van het klimmen, bewust of onbewust, tegenover elkaar gezet en besloten een klimmer te zijn. Maar waarom dan? George Mallory heeft hierover een prachtige quote:
“People ask me, ‘What is the use of climbing Mount Everest?’ and my answer must at once be, ‘It is of no use.’There is not the slightest prospect of any gain whatsoever. Oh, we may learn a little about the behaviour of the human body at high altitudes, and possibly medical men may turn our observation to some account for the purposes of aviation. But otherwise nothing will come of it. We shall not bring back a single bit of gold or silver, not a gem, nor any coal or iron… If you cannot understand that there is something in man which responds to the challenge of this mountain and goes out to meet it, that the struggle is the struggle of life itself upward and forever upward, then you won’t see why we go. What we get from this adventure is just sheer joy. And joy is, after all, the end of life. We do not live to eat and make money. We eat and make money to be able to live. That is what life means and what life is for.”
Blijkbaar klimmen omdat we het leuk vinden. Punt. En dat is alle nadelen, in onze optiek waard. Handig bijkomend voordeel is dat het een uitgelezen mogelijkheid is voor verlegen jongetjes zoals ik om een vals gevoel van zelfvertrouwen op te bouwen en om makkelijk in contact te komen met leden van het vrouwelijke geslacht. Maar er zijn ook mensen die er heel anders over denken. We hebben bijvoorbeeld Peter Singer, een Australische professor in de ethiek. In 1972 schreef hij een essay, waarin hij zijn positie over altruisme uiteenzette. Als je geboren bent na 2000 en moeite hebt met het lezen van 5 pagina’s aan tekst, is er hier ook een filmpje (voor een gemiddeld persoon is het echt sneller om 5 pagina’s te lezen, maar iedereen heeft zo zijn voorkeur)
Voor de mensen die allebei teveel moeite vinden, Peter Singer argumenteert vanuit twee simpele assumpties: “Sommige dingen die gebeuren op de wereld, zoals een die sterft door gebrek aan eten, zijn slecht” en “Als we de mogelijkheid hebben om slechte dingen te voorkomen zonder daardoor iets anders te veroorzaken wat even slecht is, zijn we moreel verplicht om dat te doen”. Een voorbeeld, wat aangepast om ons als klimmers aan te spreken. Je hebt net je allereerste maandsalaris binnen van je eerste baantje. Je hebt besloten dat je wel een cadeautje verdient. Je gaat naar de Bever en laat je door de verraderlijke verkopers daar de allerdikste Pattagucci donsjas aansmeren voor je tripjes naar Berdorf. Je bent een ontzettend tevreden persoon. Je loopt terug naar de tramhalte op Leidseplein, maar terwijl je de brug oversteekt zie je een baby verdrinken in de gracht. Je twijfelt geen moment en springt in de gracht om de baby te redden. Jij bent een held, maar je donsjas is helemaal doorweekt en is onherstelbaar beschadigd.
-
Conclusie 1: De materiële waarde van je donsjas is je in dat moment overduidelijk minder waard dan het leven van de baby. Je verspilt geen kostbare tijd met het uitrekken van al je kleren, omdat de baby elk moment kan verdrinken.
-
Conclusie 2: Er waren waarschijnlijk wel andere mensen in de buurt. Die hadden precies hetzelfde kunnen doen. Maar dat maakte niet uit. Jij handelde meteen.
-
Conclusie 3: Dure donsjassen zijn echt zonde van het geld en je kan altijd beter een synthetische donsjas kopen.
Ik denk dat weinig van jullie hiertegen zouden kunnen argumenteren. Maar stel je nu voor dat die baby niet in Amsterdam, maar in Brussel aan het verdrinken was. Of nog verder, in Somalië. En stel dat de baby niet aan het verdrinken was, maar op sterven lag door gebrek aan schoon drinkwater. Maakt dat eigenlijk wat uit? In zijn TedTalk noemt Peter Singer dat er dagelijks 19.000 kinderen sterven aan voorkombare, armoede-gerelateerde oorzaken. En dat iedereen moreel gezien verplicht is om deze mensen te helpen. En een belangrijk punt dat hij argumenteert dat je dat op de meest effectieve manier moet doen. Net zoals je voor de aankoop van je touw alle aanbiedingen langsgaat, zou je dat eigenlijk voor donaties ook moeten doen. Voor de waarde van mijn klim gerelateerde spullen (inmiddels een schokkende hoogte van iets van 2000 euro, uitgegeven over 5 jaar) had ik waarschijnlijk ongeveer 5 kinderen kunnen redden van Malaria Dat is een beetje pijnlijk. Het is heel goed mogelijk om een normaal westers leven te leiden terwijl je 10% van je inkomen besteed aan het redden van levens.
Nu even los van het redden van levens. Het lijkt me duidelijk dat je makkelijk kunt argumenteren dat geld besteden aan klimmen onethisch is als je er ook levens mee kunt redden. Er is ook tegen te redeneren, door stromingen als Ethical Egoism en Psychological Egoism. Je kan zeggen dat het ethisch beter is om voor jezelf te zorgen. Of je kan zeggen dat het psychologisch onmogelijk is om net zoveel om anderen te geven als om je zelf. Een andere slimme jongen die veel over dingen nadacht was Immanuel Kant, die naast ontzettend veel andere dingen het categorisch imperatief bedacht heeft. Dit komt simpelweg op het volgende neer:
“Vraag jezelf bij elke beslissing af, of het goed idee zou zijn als jouw beslissing een universele wet werd. Als dat een slecht idee lijkt, dan moet je die beslissing niet nemen”
Het lijkt me overduidelijk dat de natuur maar een beperkt aantal klimmers aankan. Denk bijvoorbeeld aan Berdorf. Het lijkt me een heel slecht idee als iedereen in Nederland een klimmer werd en in Berdorf zou gaan klimmen. Maar wij vinden klimmen fantastisch en worden er erg gelukkig van. In dat idee zou eigenlijk iedereen in Nederland moeten gaan klimmen, dan worden ze ook gelukkig. En waar wij als ASAC’ers het meest gelukkig van worden, is 6a-tjes topropen in Berdorf. Maar stel dat iedereen in Nederland dat zou gaan doen, dan zou Berdorf het na 1 seizoen bedolven zijn onder een zee van pof en gebruikt toiletpapier. Is het dan wel ethisch voor ons om überhaupt in Berdorf te gaan klimmen? Verdienen wij dit geluk meer dan andere mensen? Het is duidelijk dat het klimmen overal in de natuur negatieve impact heeft. Het besmeren van wanden met pof, het maken van paden door natuurgebieden, het boren van gaten in bergen, het achterlaten van afval en plastic deeltjes van onze touwen, de lijst is eindeloos. Het is best een relevante vraag om te stellen of onze hobby überhaupt wel een bestaansrecht heeft.
Ik vind het eigenlijk best lastig allemaal. Ik kan mijn eigen gedrag eigenlijk niet echt verantwoorden. Maar toch zal ik hier verder nog uiteenzetten hoe je in mijn ogen een zo ethisch en duurzaam mogelijke klimmer kan zijn. Ik zal proberen te focussen op mijn expertise, materiaal.
Hoe bereken je duurzaamheid?
Dit is ook wel een beetje een moeilijke vraag, er bestaat ook veel discussie over. C02 is niet het enige slechte gas, er is ook nog distikstofmonoxide en methaan. Verder bestaan er nog dingen als fijnstof, wat vroegtijdige doden veroorzaakt. Verder heb je nog processen die chemische afvalstoffen achterlaten, zoals bijvoorbeeld het impregneren van een touw. Wat we ook niet mogen vergeten is de hoeveelheid drinkwater die het kost om voedsel te groeien of producten te maken. Maar dat hangt er verder weer vanaf of er in de desbetreffende plek een tekort of een overschot aan drinkwater is. Daarnaast kan je ook nog discussiëren over de werkomstandigheden van de arbeiders die onze producten bereiden, of bijvoorbeeld het dierenleed dat ontstaat bij het produceren van merino wol of dons.
Al met al is het best een complexe kwestie, dat begrip duurzaamheid. Vandaar dat het ook nog wel even duurt voordat het opgelost is. Ik ben hier ook geen deskundige in. Wat ik ga proberen te doen is voor een voorbeeldweekend naar Freyr een berekening te maken voor de hoeveelheid broeikasgassen die je uitstoot op een normale en op een duurzame manier. Verder zal ik nog wat losse gedachten die ik heb in de desbetreffende kopjes plempen. Hopelijk is het voor jullie dan een beetje duidelijk. En anders, dikke pech.
Transport
Een van de grootste nadelen als Amsterdamse klimmer is dat er in Nederland niks te beklimmen valt. Mocht het je nog niet zijn opgevallen, Nederland is plat en wij klimmen graag verticale dingen gemaakt van rots. Die rotsen heb je wel in andere landen, zoals België, Duitsland etc. Om die te beklimmen moeten wij ons daar eerst heen ’transporteren’. Vandaar dat deze sectie ’transport’ heet. Zijn jullie er nog? Prima.
Om meteen maar met de deur in huis te vallen: transport is niet zo goed voor het klimaat en onze leefomgeving. Erger nog, het is niet zo goed voor ons. Verbrandingsmotoren zorgen voor luchtvervuiling (luchtvervuiling wordt ook veroorzaakt door industrie en energie productie uiteraard). En daar gaan mensen dood aan. Binnen Europa wordt er geschat dat er jaarlijks 800,000 mensen onnodig vroeg overlijden aan ziektes veroorzaakt door luchtvervuiling. Dat is alsof elk jaar in Europa de provincie Limburg uitsterft. Nu zou dat niet zo’n probleem zijn als het echt alleen Limburg was, maar in werkelijkheid zijn die doden verspreid, ook over de beschaafde delen van Europa. Wereldwijd komt dit neer op zo’n 8 miljoen mensen per jaar. Dat is meer dan er mensen aan de gevolgen van roken overlijden. Hoe leuk het ook is, dingen in de fik steken is niet zo goed voor ons.
Hieronder zie je een plaatje met informatie. Wij wetenschappers noemen dat een grafiek of een diagram. Maar volgens het internet heet dit tegenwoordig een ‘infographic’. Het zal wel. Dit plaatje komt uit een rapport van het EEA. Dat is een afdeling van de Europese Unie die zich bezighoudt met het klimaat. Ze produceren ontzettende leesbare rapporten over het klimaat. Dus voor alle mensen die vorige week tegen europa hebben gestemd, af en toe doen ze wel wat nuttigs. Dit is enigszins verouderde data uit 2014, je ziet bijvoorbeeld dat elektrische auto’s nog geen categorie zijn. De eenheid van deze grafiek is grammen CO2 per passagierskilometer. Dit betekent dat als je rechts het voertuigje opzoekt dat je gebruikt en die dan vermenigvuldigt met het getalletje links van de staven dat je dan de totale hoeveelheid CO2 krijgt die je met die reis veroorzaakt hebt (waarbij productie, brandstofverbruik en het verwerken van het voertuig wanneer hij dood is zijn meegerekend. Bij elk voertuig is van het gemiddeld aantal passagiers uitgegaan, maar bij de kleine auto en de grote auto is ook nog een volle auto weergegeven.
Het meest milieuvriendelijke vervoermiddel blijkt de trein te zijn. Je kan volgens Google Maps vrij makkelijk met de trein naar Dinant, waar je dan een bus kan nemen die bij het bivakveld stopt. In totaal duurt je reis dan 5 uur, terwijl je er met de auto normaal 4 uur over doet. Eenmaal aangekomen bij de bivak heb je geen auto meer nodig. In totaal heb je dan 600 * 14 = 8.400 gram CO2 uitgestoten
Voor de vergelijking doen we het even met een ‘grote’ auto. We gaan ervanuit dat je wel 4 mensen in je auto stopt. Je zou dan 600 * 55 = 33.000 gram CO2 uitstoten.
En stel nou dat je een gekkie bent die met het vliegtuig naar Freyr gaat (wellicht ben je een van die alpinisten die vaak ‘Snelheid is veiligheid!’ roept? Het blijkt gek genoeg wel dat reizen per vliegtuig ongeveer 100 keer zo veilig is als reizen met een auto). Hoeveel zou je dan verbruiken? Reken met me mee! 600 * 285 = 171.000 gram CO2. Oftewel, 171 kilo aan CO2. Ter vergelijking, als je met de auto gaat weegt je uitstoot als een kratje bier, terwijl als je met het vliegtuig gaat je uitstoot net zoveel weegt als de gemiddelde persoon in de Verenigde Staten.
Veel van deze resultaten zijn niet al te schokkend voor jullie hopelijk. Vliegen is slecht, trein is goed, blabla. Wat mij het meest schokte zijn de daadwerkelijke getallen. Vliegen is 20 keer zo slecht voor het klimaat als treinreizen, terwijl het vaak goedkoper is. Vind je dit ook gek? Overweeg anders deze petitie te tekenen. Ja het is een petitie van Groenlinks. Ik link gewoon naar een politieke partij in een column. Stoer toch?
Een ander getal wat mij opviel was het verschil tussen een volle en een lege auto qua uitstoot. Als je maar in je eentje in een grote auto zit, komt je uitstoot opvallend dichtbij die van een gemiddeld vliegtuig. Daarom mijn uiterste advies zou zijn: vul die auto’s! Als je toch gaat rijden, ga dan altijd met 4 personen. Als je niet genoeg klimmers kan vinden, vul dan je plek met Blablacar. En het allerbeste is nog: Liften! Er rijden dagelijks al duizenden lege auto’s van Nederland naar België. Het zou prachtig zijn als je al die lege plekken kon opvullen. Mijn naamgenoot (maar geen familie) Jesse van der Kolk vertelt mij dat hij dit vaak doet en dat het prima te doen is. En het is nog goedkoop ook.
En dan nog de olifant in de ruimte: elektrische auto’s. In de bovenstaande “infographic” (bah) zijn ze niet genoemd, en met een reden. De impact van elektrische auto’s is erg ingewikkeld, zo ingewikkeld dat het EEA er een apart verslag over geschreven heeft. Een korte samenvatting:
Hier staat BEV voor Battery Engine Vehicle (ik heb het ook niet bedacht) en ICEV voor Internal Combustion Engine Vehicle. Een van de eerste dingen die opvalt is dat een elektrische auto rijden en die opladen met energie die opgewekt is door een kolencentrale slechter is voor het klimaat dan een normale benzine auto. Dit heeft te maken dat je met een elektrische auto best veel energie verliest door het produceren van de energie, transporteren naar de auto, het opladen van de batterij en vervolgens in de motor zelf. Als je een elektrische auto rijdt met wat ze noemen de “European electricity mix“, ben je al wel een stuk beter af dan een benzineauto. Natuurlijk heb je thuis controle over welke energie je in je auto stopt, maar onderweg niet altijd. Het grootste punt dat ik wil maken is dat het kopen van een elektrische auto en erin rijden nog steeds slecht is voor het klimaat! Het is altijd beter om met de trein te gaan of om te liften. Meer auto’s erbij maken gaat het probleem niet oplossen. Verder is het voor de gemiddelde ASAC-er niet echt een optie om een elektrische auto te kopen. En als laatste puntje is er nog dit:
Dit gaat over de impact van auto’s op de volksgezondheid. Nu riep ik een paar paragrafen terug dat we allemaal doodgingen aan longkanker vanwege de vervuilde lucht. Dit is waar. Maar wat ook waar is, is dat de batterijen van elektrische auto’s bestaan uit giftige zware metalen en dat we met zijn allen heel goed moeten uitkijken wat we met al die batterijen doen. Verder is het mijnen van al die zware metalen ook niet echt het allerbeste van de wereld. Wat ik zou willen meegeven aan volgende besturen: organiseer eens een weekend naar Freyr met het OV!
Voedsel
Goh, voedsel. Alweer zo’n precair onderwerp binnen de ASAC. Ik hoor de oude leden al scanderen onder mijn raam: “Geen eitjes met spek. klap op je bek!” (in mijn fantasieen zijn vleeseters altijd net wat minder welbespraakt dan ik zelf, zo houd ik het makkelijk voor mezelf om me superieur te voelen). Je kan makkelijk zeggen dat voedsel niet zoveel met klimmen te maken heeft. Je eet immers ook voedsel als je thuisblijft en ook doordeweeks als je niet aan het klimmen bent. Toch vind ik het ook gek om voedsel niet te noemen in een column over een duurzame leefstijl.
Het produceren van voedsel veroorzaakt wereldwijd 26% van alle uitstoot en ons westerse dieet is zeker erger dan het wereldwijde gemiddelde (kudos naar die hongerige kindjes in Afrika die het met een handje rijst en wat bonen volhouden!). Ik gok dat de meeste ASAC’ers wel weten dat rundvlees slecht is, avocado’s wel mooi groen zijn maar watertekorten veroorzaken en dat de menstruatie van een kip eten toch een beetje een vreemde gebeurtenis is. Hier is al veel over gediscussieerd en de afgelopen jaren hebben de besturen ook sneaky en achterbaks de boodschappenlijstjes steeds milieuvriendelijker gemaakt. Waar er vroeger nog wel eens pakken met rundergehakt 3 dagen in een auto in de zon werden voorgebakken om vervolgens halfrauw of verbrand in een pasta rood gemieterd te worden, moet je tegenwoordigen diep graven om nog een blokje kaas te vinden in de boodschappenkrat. Ik wil het hier dan ook kort houden en nog een paar keiharde cijfers neerplempen, geproduceerd door een rekenmachine van de BBC, gebaseerd op dit wetenschappelijke artikel. Om het even te vergelijken met de vorige sectie:
Als we even terugdenken aan de sectie over transport, waarin stond dat op en neer rijden naar Freyr met een benzineauto 33 kg CO2 per passagier veroorzaakte, zet dat deze getallen wel in perspectief. Als je op je klimweekend twee keer een portie rundvlees eet (afhankelijk van waar het geproduceerd is) kan je in het ergste geval net zoveel uitstoot produceren als op de heen en terugreis naar Freyr! Mijn advies is dan ook: doe dat niet. Als je een ding doe, eet dan geen koe. Je hoeft van mij geen veganist te worden, maar alleen al het weglaten van rundvlees maakt al een enorm verschil.
Materiaal
Dan hier het stukje waar je voor gekomen bent. Na 3000 woorden aan zweverig gezeik komen we bij het harde materiaal. Jee. Ook hier volgt weer een pijnlijke mededeling. Klimmateriaal produceren is niet zo heel goed voor het milieu. Producten produceren überhaupt niet. Een significant deel van de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen wordt simpelweg veroorzaakt door het maken van spullen. Ik kan wel heel lang praten over het meeste ecologische setje of het verantwoord geproduceerde klimtouw, maar de realiteit is dat de duurzaamste aankoop, geen aankoop is. Verder zijn er al heel veel columns(deze is wel echt de beste) over dit onderwerp geschreven. Waar het simpelweg op neerkomt is dat we heel veel spullen kopen die we al snel ‘onveilig’ vinden en dan wegflikkeren. Zonde. Ik ga jullie vertellen wat ik denk over de levensduur van klimmateriaal:
-
Aluminium: Alle setjes, karabiners en zekerapparaten die je koopt zijn gemaakt van aluminium (of van staal). Aluminium gaat heel erg lang mee. Langer dan je klimcarrière zelf. Ik heb setjes gezien die ouder waren dan ik zelf was, en nog in prima staat. Dus alles gemaakt van aluminium (setjes, karabiners, nutjes, onderdelen van cams, zekerapparaten) is niet stuk als het er niet stuk uitziet. Aluminium roest niet, rot niet en microfractures bestaan niet. Dus tenzij je karabiner eruit ziet zoals onderstaande, doet ie het nog gewoon. Waar je wel voor op moet passen zijn scherpe randen in je setjes, die na extreem veel slijtage kunnen ontstaan. En natuurlijk kan je na een aantal jaren de dogbones van je setjes wel vervangen. Nutjes waarvan de kabels nog intact zijn, doen het ook gewoon nog. Cams zijn een wat moeilijker verhaal vanwege de nylon slings, die niet altijd even makkelijk te vervangen zijn en de veel bewegende delen. Bij twijfel kan je altijd een foto van je cam naar de fabrikant sturen en vragen of ie nog oké is. (Black Diamond geeft gewoon antwoord) Mijn advies voor metalen dingen is dan ook: koop tweedehands of koop meteen de shit die je echt wilt. Je setjes ga je waarschijnlijk je hele klimloopbaan gebruiken, koop dan gelijk in het begin chille setjes zodat je dingen niet dubbel hoeft te kopen. En als je toch je setjes een upgrade wilt geven, geef dan je oude setjes aan iemand anders. Spullen ongebruikt in de kast laten liggen is zonde.
-
Klimschoenen: Klimschoenen zijn nog wel het allerergste product wat er bestaat. Zodra 1% van de schoen beschadigt is (de neus) flikkeren we meestal de hele schoen weg. Zonde. Voor schoenen vanaf ongeveer 60 euro vind ik het waard om ze laten verzolen. Wees er op tijd mee en wacht niet tot er een gat in je schoen zit. Zie ook mijn vorige column. Verder bestaat er ook op marktplaats een levendige handel in gebruikte schoenen. Kijk daar eerst eens een keertje rond voordat je naar de winkel gaat!
-
Nylon. Het eerste wat je als duurzame klimmer moet weten over nylon is dat het eigenlijk gewoon plastic is. Het wordt gemaakt van grondstoffen die geproduceerd worden uit olie en gas. Het is niet echt het milieuvriendelijkste materiaal. Veel van de tussenproducten die nodig zijn in het proces, zijn super giftig en gevaarlijk voor het milieu. Als je een touw koopt, koop je dus eigenlijk 5 kilo aan plastic. Zoals ik al eerder in een column zei: dat is ongeveer hetzelfde als het aanschaffen van 1000 plastic zakjes in de supermarkt. Dus elke keer als je een touw koopt, weggooit of afschrijft, hoe dan het mentale plaatje in je hoofd van een berg aan plastic zakjes. Ik heb even een plaatje toegevoegd om je daarbij te helpen. Het nadeel van nylon is, is dat het slijt. Op een gegeven moment is je touw gewoon ‘op’. En het zou zonde zijn als je dood zou gaan omdat je zonodig een duurzame klimmer wilde zijn (als is doodgaan op zich de ultieme opoffering voor het klimaat) Maar wanneer het touw op is, kan niemand je echt vertellen. Ik heb eindeloos onderzoek proberen te doen naar de levensduur van een touw. Er zijn adviezen van fabrikanten. Beal zegt maximaal 10 jaar. Edelrid zegt 3-6 jaar. Petzl zegt maximaal 10 jaar vanaf de productiedatum. En dan heb je nog Tom Randall die doodleuk toegeeft dat hij touwen blijft gebruiken ook als de kern al zichtbaar is. Het echte antwoord moet ik je dan ook schuldig blijven. Ik kan je wel vertellen dat touwen veel sneller bij de uiteinden slijten dan in het midden, wat betekent dat je stukjes van het uiteinde kan snijden als je ze te versleten vind worden. Het is dan ook wat duurzamer om een langer touw te kopen (70 of 80 meter) zodat je na wat snijwerk nog een bruikbaar touw overhoudt.
